Ürünlerin pazara çok daha hızlı çıkabildiği günümüzde, “doğru ürünün inşası” rekabetçi avantaj yakalamayı sağlıyor. Bu süreçte kullanıcı içgörüleri, doğru kararlar almak, riskleri minimize etmek ve ihtiyaçlara yanıt vermek için aradığımız yanıtları barındırıyor. Bunun doğal bir sonucu olarak, 2025 yılında kullanıcı araştırmasının öneminin bir gereklilik haline geldiği ortaya konmuştur. Maze’in hazırladığı bu rapor, araştırmaların yalnızca keşif aşamasında değil, önemli dönüm noktalarında da yer almasının, kullanıcı araştırmalarının geleceğini şekillendirdiğini öngörmektedir. Buna ek olarak, yapay zeka ve araçlarının kullanıcı araştırmalarında daha fazla kullanılacağının altı çizilmektedir.
İçindekiler:
- Metodoloji
- Trend 1: Organizasyonel Kararlarda Kullanıcı Araştırması
- Trend 2: Doğru Ürünü Hızlıca İnşa Etme Baskısı Kullanıcı Araştırması Talebini Artırıyor
- Trend 3: Ürün Ekiplerinin Etkinliğini Artırmada Yapay Zeka Destekli Araştırma
- Sonuç
Metodoloji
İlgili anket, bir aylık sürede 800 yanıt toplamıştır. Yanıt verenlerin rollerine baktığımızda ise şu dağılımı görmekteyiz:
- UX/kullanıcı/ürün araştırmacıları (%47)
- Tasarımcılar (%38)
- Ürün yöneticileri (%7)
- Diğer (%6)
- ResearchOps (%2)
Ayrıca katılımcıların %64’ü bireysel katkı sağlayan, %26’sı ekip lideri ya da yöneticisi, %9’u direktör, %2’si ise üst yönetim pozisyonundadır.
Anketi yanıtlayanların %36’sı Kuzey Amerika’dan, %33’ü Avrupa’dan katılım sağlamıştır. Katılımcıların çalıştığı organizasyon türlerine göre dağılım ise şu şekildedir:
- Büyük ölçekli organizasyonlar (%32)
- Gelişmekte olan organizasyonlar (%26)
- Küçük-orta ölçekli işletmeler (%20)
- Mikro organizasyonlar (%22)
Trend 1: Organizasyonel Kararlarda Kullanıcı Araştırması
Ankete katılanların %87’si, kullanıcı araştırmalarından oldukça kritik kararları verirken faydalandıklarını belirtiyor. Daha detaylı incelediğimizde, bu araştırmaların %42’sinin ürün özelindeki kararlarda, %37’sinin ürün ve iş stratejilerinde dayanak sağladığına ve %8’inin ise her iş ve operasyon seviyesine entegre edildiğine rastlıyoruz.
Kullanıcı Araştırmasının Daha Fazla Sürece Entegre Edilmesinin Etkisi
Buna ek olarak, tasarım, ürün ve pazarlama ekiplerinin, kullanıcı araştırmalarını her zamankinden daha fazla kullandığı da kaydedilmiştir. Çünkü kullanıcı araştırmasının karar alma süreçlerine entegre edilmesinin, organizasyonların somut fayda elde etmesini mümkün hale getirdiği görülmektedir. Bu faydaları sorduğumuzda ise şu yanıtlar alınmıştır:
- Ürün kullanılabilirliğinde iyileşme (%83)
- Müşteri memnuniyetinde iyileşme (%63)
- Müşteri etkileşimi artışı (%49)
- Daha iyi ürün-pazar uyumu (%35)
- Müşteri sadakatinde iyileşme (%34)
- Artan gelir (%32)
Kullanıcı araştırmalarının kısa süreli etkiye sahip olan ürün kararlarında yer almasının pozitif etkisinin yanı sıra, iş stratejilerinde yer almasının katkısı da katlanarak artmaktadır. Kullanıcı araştırması yürütmesine rağmen karar verme esnasında ele almayan şirketler ise iş çıktılarında minimal bir etki gözlemlemektedir.
İçgörü Elde Etmede En Yaygın Kullanılan Yöntem Olarak Kullanıcı Görüşmeleri
Kullanıcı araştırmalarının yürütülme sıklığı, ürünün keşfinden itibaren genel olarak düşmeye başlar. Bu araştırmalar en yoğun olarak problem keşfi (%75) ve çözüm doğrulama (%68) aşamalarında yürütülür ve lansman sonrasında en düşük (%45) orana ulaşır. Bir önceki bölümde de bahsettiğimiz gibi, kullanıcı araştırmalarını iş stratejisi kararlarında kullanan organizasyonlar, yine bu araştırmaları sürecin farklı aşamalarına entegre etmektedir. Kullanıcı araştırmalarında en çok başvurulan yöntemler ise, 2024 yılında olduğu gibi, kullanıcı görüşmeleri (%86), kullanılabilirlik testleri (%84) ve anketler (%77) şeklinde sıralanmaktadır. Ancak, odak grupları ve saha araştırmaları gibi daha özelleştirilmiş yöntemler, daha derin içgörüler elde etmede oldukça faydalıdır ve UX araştırmacıları tarafından kullanılmaktadır.
Takımlar Arasında Kolektif Bir Görev Olarak Kullanıcı Araştırması
Kullanıcı araştırması yürütmek yalnızca tek bir kişinin ya da ekibin işi değildir. Kullanıcı araştırması yürütenler arasında tasarımcılar (%70), UX araştırmacıları (%63), ürün yöneticileri (%42), pazarlamacılar (%18), müşteri başarı yöneticileri (%9) ve veri analistleri (%6) yer almaktadır. Kullanıcı araştırmasının demokratikleşmesi ise özellikle yazılım sektöründe belirginleşmektedir. Bu sektörde tasarımcılar (+%2), UX araştırmacıları (+%5) ve ürün yöneticileri (+%9) öne çıkmaktadır. Küçük ölçekli şirketlerde kullanıcı araştırmasını tasarımcılar ve ürün yöneticileri üstlenmektedir. Ancak, UX araştırmacılarının destek sunduğu ekiplerde ürün kullanılabilirliği (+%7), müşteri memnuniyeti (+%7), ürün-pazar uyumu (+%6) ve gelir artışı (+%8) daha yüksek seviyelerde gerçekleşmektedir.
Trend 2: Doğru Ürünü Hızlıca İnşa Etme Baskısı Kullanıcı Araştırması Talebini Artırıyor
Kullanıcı Araştırmasına Olan Talep Yükselişte
2024 raporunda katılımcıların %62’si, kullanıcı içgörülerine olan talebin arttığını belirtti. Bu yıl da benzer bir trend gözlemleniyor: Ürün profesyonellerinin %55’i geçen yıl kullanıcı araştırmasına olan talebin arttığını söylerken, %30’u bir değişiklik olmadığını, %9’u ise bir düşüş yaşandığını belirtiyor. Anket katılımcılarına bu yükselişin sebepleri sorulduğunda şu yanıtlar elde edilmiştir:
- Artan farkındalık ve tanınırlık
- İş büyümesi
- Stratejik ve kültürel değişim
- Rekabet ve pazar
- Ekip büyümesi
- Yapay zeka ve inovasyon
Kullanıcı araştırmasına olan talebin düştüğünü gözlemleyen katılımcılara bunun sebebi sorulduğunda şu yanıtlar elde edilmiştir:
- Zaman ve bütçe kısıtları
- Organizasyonel değişimler ve işten çıkarılmalar
- Algılanan değer ve yatırım getirisi (ROI) zorlukları
Ürün Ekipleri için En Temel Zorluk Olarak Zaman ve İş Yükü
Kullanıcı araştırmasına olan talep arttıkça, ürün ekipleri de zaman ve iş yükü konusunda (%63) oldukça kısıtlanıyor. Bunu takip eden diğer zorluklar ise doğru katılımcıları bulmak (%48) ve sonuçları ölçülebilir iş çıktılarına dönüştürmek (%42) geliyor. Diğer zorluklar ise şu şekilde sıralanmıştır:
- Bütçe kısıtları (%42)
- Katılımcıları doğru zamanda bulmak (%39)
- Yönetici onayını almak (%39)
- Araştırma bulgularını etkili bir şekilde paydaşlara iletmek (%30)
- Veri kalitesini sağlamak (%26)
- Eyleme geçirilebilir içgörüler elde etmek (%25)
- Araştırmacı olmayanların etkili bir şekilde araştırma yapmasını sağlamak (%27)
- Kullanıcı araştırma projenizi kapsamlamak (%25)
- Kullanıcı araştırma verilerini analiz etmek (%21)
Kullanılabilirliği İyileştirmek, Müşteri İhtiyaçlarını Anlamak ve Önceliklendirmek için İçgörü Avı
Araştırma talepleri çoğu zaman ürün (%80) ve tasarım ekiplerinden (%72) geliyor ve bu durum da araştırma ekiplerinin yapılandırılmasıyla uyum gösteriyor. Araştırma ekiplerinin sonuçlarının nereye raporlandığını sorduğumuzda ise katılımcıların %37’si tasarım, %31’i ürün, %24’ü kullanıcı araştırması, %4’ü CEO ve %3’ü pazarlama yanıtını verdi. Ayrıca, bu araştırma taleplerinin temel hedefleri arasında ürün tasarımını veya kullanılabilirliğini iyileştirmek (%81), müşteri ihtiyaçlarını ve tercihlerinin anlaşılması (%78) ve varsayımları veya hipotezleri doğrulamak (%74) yer alıyor.
Yöneticiler ve diğer paydaşlar araştırma için benzer motivasyonlara sahip olsa da, önemli bir fark olarak yöneticiler uzun vadeli iş stratejisini yönlendirme amacı güdüyor. Bu kaygı, yöneticilerin %55’i için ana amaçken, tüm katılımcıların yalnızca %28’i için söz konusu.
Şirketlerin Büyümesiyle Beraber Gelen Stratejik Rol ve Sorumluluklar
UX araştırmacıları vaktinin çoğunu araştırma planlaması ve yürütmesi (%65), araştırma verisi analiz etme (%50) ve katılımcı bulma (%38) ile geçiriyor. Ancak şirketler büyüdükçe, katılımcı toplama gibi doğrudan araştırma faaliyetleri azalırken, daha stratejik çabalar, paydaş iletişimi ve araştırma stratejisi gibi konulara yoğunlaşılıyor. Bu durumun sebebi, daha fazla kaynak, araştırmayı destekleyen araçlar ve daha yüksek araştırma olgunluğu ile organizasyonların katılımcı bulma veya analiz sürecini düzene sokmaları olabilir. Bu sayede ekipler, daha karmaşık ve stratejik araştırma projelerine odaklanabilir ve daha büyük ilerlemeler kaydedebilir.
Trend 3: Ürün Ekiplerinin Etkinliğini Artırmada Yapay Zeka Destekli Araştırma
Yapay Zeka Kullanımında %32’lik Artış
Ürün profesyonellerinin %58’i yapay zeka araçları kullanıyor. Bunların %37’si bazı araştırma projelerinde, %21’i ise çoğu araştırmada bu imkândan faydalanıyor. Geçtiğimiz yılın raporu ile karşılaştırıldığında, %32'lik bir artış gözlemleniyor. Ayrıca roller arasında da yapay zeka kullanımı değişiyor. Örneğin, araştırmacı olmayanlar, araştırmacılara nazaran yapay zekayı daha fazla benimsemiş durumda.
Manuel Görevlerde Yapay Zeka Otomasyonu
Ürün ekipleri, araştırmanın en zaman alıcı işlerini kolaylaştırmak için yapay zekadan yardım alıyor. Bu işler arasında kullanıcı araştırma verilerini analiz etme (%74), yazıya çevirme (%58), araştırma soruları oluşturma (%54), araştırma çalışmalarını planlama ve taslak hazırlama (%50) ve raporlama (%49) yer alıyor. Diğer işlerde yapay zeka kullanımı ise şu oranlarda karşımıza çıkıyor:
- Yapay zeka tarafından oluşturulan fikirlerden ilham almak (%38)
- Not almak (%29)
- Tasarım prototipleri, görseller ve kullanıcı arayüzleri için metin gibi içerikler oluşturmak (%24)
- Takip soruları sormak (%23)
- Öngörücü içgörüler sağlamak (%12)
- Katılımcı toplamak (%6)
- Diğer (%3)
Ürün Ekiplerinin Araştırmayı Yapay Zeka ile Hızlandırması
Önceki bölümlerde, ürün ekiplerinin araştırmalar esnasında deneyimlediği en büyük zorluk olarak zaman ve iş yükü belirtilmişti. Bu noktada yapay zeka, darboğazları ortadan kaldırıyor ve araştırmacıların daha yüksek etki getirecek stratejik işlere yoğunlaşmasını mümkün kılıyor. Ayrıca katılımcılar, yapay zeka ile daha yüksek ekip verimliliği (%58), kullanıcı araştırma projelerinde daha hızlı teslim süresi (%57) ve optimize edilmiş iş akışları (%49) noktasında faydalandıklarını belirttiler. Kısacası, yapay zeka araştırma süreçlerini hızlandırıyor ve birçok ürün ekibinin karşılaştığı zaman kısıtlamalarını hafifletiyor.
Yapay Zekanın Getirdiği Zorluklara Karşı Ürün Ekiplerinin Aldığı Güvenlik Önlemleri
Hızı ve kolaylığıyla yapay zeka, ürün ekiplerinin verimliliğini artırıyor ancak katılımcıların karşılaştığı en büyük zorluklar, insanın gözden geçirmesi ihtiyacı (%74), güven ve güvenilirlik endişeleri (%67) ve etik ile gizlilik endişeleri (%39) şeklinde raporlanıyor. Bu noktada hangi güvenlik önlemlerinin alındığı sorusuna şu yanıtlar veriliyor:
- Yapay zeka tarafından üretilen çıktıları doğrulamak, kontrol etmek ve iyileştirmek.
- Gizli veya hassas bilgilerin girilmesinden kaçınmak.
- Yapay zekayı beyin fırtınası yapmak, süreçleri hızlandırmak veya zaman alıcı ancak düşük riskli görevlerde kullanmak.
- Daha iyi yanıtlar almak için geri bildirim sağlamak ve komutları iyileştirmek.
Sonuç
Bu içerikte, kullanıcı araştırmalarındaki güncel durumu inceledik ve geleceğin trendlerini tahmin ettik. Bu raporda kullanıcı araştırmalarına olan talebin arttığı açıkça ortaya konurken, araştırmaların ürün geliştirme süreçlerine daha fazla entegre edilmesi ve karar süreçlerini desteklemesinin rekabetçi avantaj sağladığı göründü. Trendleri incelediğimizde ise 3 önemli konu karşımıza çıktı: kullanıcı araştırmalarının iş süreçlerine dahiliyeti, doğru ürünü hızlıca inşa etmek için araştırma talebindeki yükseliş ve yapay zeka destekli araştırmalar. Nihayetinde, kullanıcı araştırmaları paralelinde ürün kararlarının alınmasının pozitif etkisi, bu talebi daha da artıracakken, yapay zeka ile araştırmaların daha stratejik ilerlemesi ve iş yükünü hafifletmesi de daha verimli ve doğru sonuçlar elde edilmesini sağlayacaktır.
