Bazı şirketler özel UX araştırma ekipleri kuruyor, bazıları tasarım ekiplerine UX araştırmacıları dahil ediyor. Tek tasarımcılı ekiplerde ise bu becerilerin aynı kişide bulunması bekleniyor. Bu tablo, UX araştırmasının öneminin giderek daha fazla anlaşıldığını gösterse de, hâlâ gidilecek yolumuz var. Çünkü kullanıcı araştırmalarının sağladığı katkılar kanıtlanmış olsa da, bu alana yatırım yapma konusunda şirketlerde hala bir direnç mevcut. Bu yazıda, kullanıcı araştırmalarına yatırım yapmanın neden kritik olduğunu, bu direncin ardındaki sebepleri ve bu direnci kırmak için kullanılabilecek yatırım getirisi (ROI) hesaplama yöntemlerini ele alacağız. Keyifli okumalar!
İçindekiler:
- Peki UX Araştırmasının Değeri Nedir?
- UX Araştırmalarının Yatırım Getirisini Ölçmek Neden Önemlidir?
- UX Araştırmasının Yatırım Getirisi (ROI) 5 Adımda Nasıl Hesaplanır?
- Örnekle Adım Adım ROI Hesaplıyoruz!
- Yapay Zeka UX Araştırmasının Yatırım Getirisini Hesaplama Üzerine Konuşuyor!
Peki UX Araştırmasının Değeri Nedir?
Belki bazılarınız kullanıcı araştırmalarına hala şüpheyle yaklaşıyor olabilir. Kararları kullanıcı araştırmaları yerine farklı motivasyonlarla almak daha mantıklı gelebilir. Bu bölümde UX araştırmasının faydalarını ortaya koyarak işe başlayalım ki, bir sonraki bölümde ROI hesaplamak için bir motivasyon sağlamış olalım!
- UX araştırma olgunluğu açısından bakıldığında, şirketlerin %72’sinin hala gelişmekte olan ya da daha alt seviyelerde yer aldığı görülüyor. Bu durum, pek çok şirketin kendi olgunluk düzeyini gözden geçirmesi gerektiğine işaret ederken; rekabetçi avantaj elde etmek için de önemli bir fırsata dikkat çekiyor.
- Ayrıca araştırmalar gösteriyor ki, bir problemi geliştirme sonrasında düzeltmek, geliştirme öncesine göre 100 kat daha pahalıya patlıyor.
- Bir projeye daha fikir aşamasındayken UX yatırımı yapan şirketler, ürün geliştirme sürecini %33 ila %50 oranında kısaltabiliyor.
- Sadece 5 kullanıcıyla bile yapılan testlerle kullanılabilirlik problemlerinin %85’ine kadarını ortaya çıkarmak mümkün.
UX Araştırmalarının Yatırım Getirisini Ölçmek Neden Önemlidir?
Şirketlerin yalnızca %16’sı, UX araştırmasının yatırım getirisini açıkça ortaya koyabiliyor.
%41’lik büyük bir kesim ise bu konuda henüz yeterince olgun değil; yatırım getirisini ya hiç göstermiyor ya da çok sınırlı gösterebiliyor.
- Şirketlerin %54’ü, UX araştırmasını ya yalnızca kısmen ya da neredeyse hiç entegre etmemiş durumda.
- Şirketlerin yalnızca %20’si, paydaşları ürün geliştirme süreci boyunca etkin bir şekilde dahil ediyor. Oysa %51’lik büyük bir kesimde, paydaş katılımı ya çok sınırlı ya da hiç yok.
- Kullanıcı araştırması pratiklerinin yeterince benimsenmediği durumlarda ise alınan kararların %59’u tahmine dayalı oluyor.
Her işte olması gerektiği gibi, kullanıcı araştırmalarında da yalnızca çıktı değil, şirket için görünür ve ölçülür bir değere de sahip olmalıdır. Aksi takdirde kullanıcı araştırmasının değerini yöneticilere ve paydaşlara ispatlamak bizi zorlayacaktır. Bu da UX araştırmalarına daha az zaman ve kaynak ayrılmasına sebep olurken, tasarım süreçleri daha zorlu olup, başarı oranını da düşürecektir. Üstteki istatistiklerin de yansıttığı gibi, şirketler UX Araştırmasını süreçlere henüz yeterince entegre edememiş durumda. Bu eksiklik de ürün başarısında da doğrudan ve dolaylı olarak negatif bir etki yaratıyor.
Peki neden UX Araştırmasına yeterli yatırım yapılmıyor? Şirket içinde UX Araştırmasının gereken seviyeye ulaşmamasında da, paydaşlara bu çalışmaların faydasının kanıtlanamaması başat faktör. Bu noktada UX araştırmasının ROI’sini hesaplamak ve paydaşlara göstermek, gerekli hamlelerin alınması için en uygun reçete. Bu görev de araştırma ekiplerine, tasarımcılara ve ürün yöneticilerine düşüyor.
UX Araştırmasının Yatırım Getirisi (ROI) 5 Adımda Nasıl Hesaplanır?
Birinci Adım: Problemi Tespit Et, Benchmark Yarat
Bu ilk adımda çözmek istediğimiz problemi açık ve net bir biçimde ortaya koyarak işe başlıyoruz. Daha sonrasında mevcut durumu anlayıp, veri toplayıp, gelecekteki iyileştirmelerin performansını ölçmek için bir benchmark hazırlayarak devam ediyoruz. Bu aşamayı tamamlamak adına yanıtlamak gereken sorular şu şekilde sıralanıyor:
- Mevcut tasarımın sorunlu olduğu noktalar veya verimsizlikler nedir?
- Bu sorunlar kullanıcıları, destek ekiplerini veya genel olarak işi nasıl etkiliyor?
- Mevcut durumu değerlendirmek ve iyileştirmelerde referans almak için hangi veriye erişiminiz var?
Örneğin, bir dosya indirme sürecinin performansını değerlendirmek için; kullanıcıların ortalama işlem süresi, kritik hatalarla karşılaşanların yüzdesi ve ekiplerin bu sorunlara yanıt verme süresi gibi metrikler kullanılabilir.
İkinci Adım: Hedefleri ve Beklenilen Sonuçları Tanımla
Problemi tanımlayıp benchmark hazırladıktan sonra hedefleri belirleyerek işe devam ediyoruz. Bu hedeflerin de yine açık, anlaşılır şekilde tanımlanması ve ölçülebilir nitelikte olması önemli. Ayrıca bu hedeflerin hem kullanıcı deneyimini konu edinmesi hem de iş sonuçlarını içermesi gerekiyor. Bu noktada dikkate alınması gerekenleri şöyle sıralayabiliriz:
- Hangi ölçülebilir iyileştirmeler hedefleniyor?
- Bu iyileştirmeler, organizasyonun genel hedefleriyle (maliyetleri düşürmek ya da gelir artışı sağlamak vs.) nasıl örtüşüyor?Üçüncü Adım: Yatırım Getirisini Tahmin Etmek için Veri Toplamak
UX iyileştirmelerinin finansal etkisini ölçebilmek için bu adımda veri topluyoruz. Bu veriler hem geliri hem de gireri kapsamalı. Yani şu verilerle hareket ederek de gerekli araştırmayı yürütebiliriz:
- İlk adımda topladığımız veriler, şimdiki durumu ortaya koyarken, gelecekte yapacağımız karşılaştırma için bir zemin oluşturur.
- Araştırmalar, rakip analizleri ya da önceki projelerden elde ettiğimiz veriler doğrultusunda yapılması beklenen değişiklikleri belirleriz.
- Katılımcı bulma, paydaşların harcadığı zaman ve geliştirme süreci gibi kalemleri içeren toplam proje maliyetlerini de dahil ederiz.
Dördündü Adım: ROI’yi Hesapla, Kazanca Dönüştür
Yatırım getirisi hesaplarımızın daha olgunlaştığı bölüme geldik. Bu bölümde:
- Kullanıcı zaman tasarruflarını veya gelir artışlarını hesaplıyoruz.
- Azalan destek maliyetleri gibi operasyonel tasarrufları sayılara aktarıyoruz.
- Bunları toplayarak toplam faydayı, yani geliri belirliyoruz.
- Proje maliyetini gelirden çıkarıp, sayıları formüle yerleştiriyoruz.
ROI Formülü = ([(Getiri – Yatırım) / Yatırım] × 100
Yatırım getirisi yüzde olarak elde ettikten sonra, finansal karşılığını da göstermemiz gerekiyor. Bu aşamada uygulayacağımız formül ise:
ROI’nin Parasal Karşılığı = Getiri - Yatırım
Beşinci Adım: Sonuçları Ekiplerle Paylaşmak
UX araştırmalarının yatırım getirisini hesaplamamızın amaçlarından biri, bu alana daha fazla zaman, emek ve para harcamanın getirisini ekiplere göstermekti. Bu adımla birlikte amacımızı gerçekleştirmek için son hamleleri yapacağız. Bunun için sunmamız gerekenler:
- Hangi sorunlara, neden odaklandık?
- Hangi anahtar metriklerde iyileştirme hedefledik?
- Tahminler nelerdi? Zorluklar nelerdi? Sonuçlar nelerdi?
Örnekle Adım Adım ROI Hesaplıyoruz!
UX Araştırmasının ROI’sini gerçek hayatta hesaplamak için bir üniversiteye gidiyor ve online başvuru formundaki sorunu inceliyoruz. Mevcut formumuz kafa karıştırıcı olmalı ki, destek merkezi bu konuda sık sık aranıyor. Elbette bu sorunun maddi bir karşılığı da var. Bunu da sorun benchmark’ında detaylandırdık.
Sorun Benchmark’ı
- Öğrenciler, formu yeterince açık bulmadığı için destek hattını arıyor.
- Her aramanın çözüme kavuşması ortalama 15 dakika alıyor.
- Destek personelinin saatlik ücreti ise 26,44 Dolar.
- Bir dönem boyunca toplam çağrı süresi ise 940 saat.
Yani destek çağrılarının bir dönemlik toplam maliyeti: 940 saat × 26,44 $ = 24.853,60 $
Hedefe Dayalı Çözüm
- Kayıt formu, öğrencilerin daha kolay kullanabilmesi için gerekli araştırmalar doğrultusunda yeniden tasarlanıyor.
- Yeniden tasarımdan sonra destek çağrıları süresi 280 saate düşüyor.
Tasarrufun Ölçülmesi
- Zamadan tasarruf = 940 saat - 280 saat = 660 saat / dönem
- Giderden tasarruf = 660 saat × 26,44 $ = 17.450,40 $ / dönem
ROI Hesaplama ve Paraya Dönüştürme
UX Araştırma ve yeniden tasarımın proje maliyeti yaklaşık 10.000 $. Klasik ROI formülüne yerleştirirsek: ROI (%) = [(Getiri – Yatırım) / Yatırım] × 100. Yani ROI’miz = [(17.450 – 10.000) / 10.000] × 100 = %74,5 ROI. Para cinsinden getirisine bakacak olursak formülümüz, her 1 $ yatırım için kazanç = Toplam Getiri / Yatırım =17.450 / 10.000 = 1,75 $. Yani her harcanan 1 dolar, 1,75 dolarlık bir kazanç sağlıyor.
Sonuçların İletişimi
Kayıt formunda yapılan iyileştirmeyle, dönem başına 660 saatlik destek süresi tasarrufu sağlanıyor. Bu da dönem başına yaklaşık 17.450 $ maliyet tasarrufu anlamına geliyor. Proje maliyeti yaklaşık 10.000 $ olduğu için, bu da %74,5’lik bir yatırım getirisine karşılık geliyor ve 7.450 $ net kazanç sağlıyor.
Bu da yılda yaklaşık 14.900 $ net fayda demek. Harcanan her 1 dolar, üniversiteye 1,75 dolar kazanç olarak geri dönüyor. Bu değişiklikler yalnızca operasyonel maliyetleri azaltmakla kalmıyor, aynı zamanda daha önce zorlayıcı olan bir süreci sadeleştirerek öğrenci deneyimini de iyileştiriyor.
Yapay Zeka UX Araştırmasının Yatırım Getitisini Hesaplama Üzerine Konuşuyor!
Çoğu UX araştırmacısı, çalışmalarının yatırım getirisini (ROI) hesaplamaya girişmez çünkü finansal konulara dair resmi bir eğitimleri yoktur. Bu durum, özellikle bütçe ve kaynak talep ederken işin değerini somutlaştırmalarını zorlaştırır. Oysa ROI hesaplamak, UX araştırmasının sadece kullanıcıyı anlamakla kalmayıp doğrudan iş hedeflerine nasıl katkı sağladığını göstermek için kritik bir araçtır. Gelir artışı, geliştirme maliyetlerinin düşmesi ya da ürün benimsenmesinin hızlanması gibi etkiler sayısal olarak ifade edildiğinde, finans odaklı paydaşlar için çok daha ikna edici hale gelir. ROI hesaplamaları, muhasebesel doğruluk değil, UX araştırmasının etkisini görünür kılmak için yapılan pratik tahminlerdir ve hesaplamak oldukça kolay ve hızlıdır.
