Kullanıcı deneyiminde fark yaratmak isteyen takımlar, bireysel bir yarıştan ziyade aslında takım halinde bir bayrak koşusunda yer alır. UX takımları da farklı mesafelerde, farklı stillerde uzmanlaşmış ve kendini kanıtlamış çeşitli profesyonelleri bir araya getirerek, kendine has bir kültüre adapte etme gibi çeşitli meydan okumalardan başarıyla ayrılmak için ideal bir yapı kurmak zorundadır. Bu içerikte 3 temel UX takım yapısından bahsederken; avantajlarına ve dezavantajlarına da yer vereceğiz. Bunun yanı sıra en önemli 3 UX takımına ve hiyerarşisine de bakarak konuyu daha da aydınlatacağız.
İçindekiler:
- UX Takım Yapılarını Tanıyalım: Merkezi, Dağıtılmış ve Matris
- Neden 3 Farklı Model?
- Bu Modeller Hangi Organizasyonlarda Karşımıza Çıkar?
- Yapay Zeka Özetle UX Takım Yapılarını Anlatıyor
UX Takım Yapılarını Tanıyalım
UX takım yapıları, 3 popüler modelde karşımıza çıkıyor;
- Merkezi (Centralised) UX Ekibi
- Dağıtılmış (Decentralised) UX Ekibi
- Matris ya da Hibrit Yapı
Neden 3 Farklı Model?
3 farklı modelden bahsetmemizin ana nedeni, bunların en popülerleri olması. Farklı takım yapıları ile denk gelebileceğimiz gibi, aynı takım yapısını farklı şekilde yapılandırmış UX ekipleriyle de karşılaşabiliriz. Tek bir sistemin yerine farklı takım yapılandırma sistemlerinin de sebebi, her bir şirket ya da takımın kendine özgü gereksinimlerinden öne geliyor. Yani her şirket ya da takımın boyutları kadar kültürleri, ürünleri, proje amacı ya da ekibin büyüklüğü gibi değişkenlerle baş etmeye çalışıyor. Bu noktada, saydığımız değişkenlere uyarlandığında en yüksek verimi sağlayacak ekip yapıları da temel olarak 3 şekilde karşımıza çıkıyor. Bu bölümde 3 modele bakıp, nasıl çalıştıklarına ve ekip yapılarına daha yakından bakacağız.
Merkezi (Centralised) UX Ekibi
Merkezi takımlarda her bir UX ekip üyesi, takım liderine bağlı olarak çalışır. Ancak bu takım elbette içine kapanık değil, ürün yönetimi, marketing ya da yazılım ekipleriyle de ortak çalışmalar yürütmeli elbet. Bu durumda farklı ekiplerle çalışan UX tasarımcıları yine gün sonunda UX ekip liderine bağlı kalır ve gerekli bildirimleri sağlar. Merkezi şekilde yapılandırılmış bu ekibin lideri, diğer ekipler UX tasarımı desteğine ihtiyaç duyduğunda projeyi özümsemek ve uygun kişiyi görevlendirme sorumluluğunu taşır. Örneğin, ürün yönetimi departmanı bilgi mimarisi konusunda desteğe ihtiyaç duyarsa, UX takım lideri bu konuda görece uzman kişiye rolü en doğru şekilde, en doğru teslim tarihiyle atayacaktır. Elbette bir tasarımcı, aynı günde farklı departmanlara desteğe de gidebilir. Ancak bu sistemde esas olan, ekip liderinin gerekli ödevlendirmeyi ve kontrolleri yapıyor olmasıdır diyebiliriz.
Avantajları ve Dezavantajları
Dağıtılmış (Decentralised) UX Ekibi
Dağıtılmış UX Takımı modelinde, bir öncekinin aksine departmanlaşmış bir ekip ve ekip lideri görmüyoruz. Aslında bu yapı için “takım” kelimesi yerine “topluluk” demek, modeli anlatmak için daha isabetli olabilir. Bu modelde esas olan şey, UX çalışanlarının tüm organizasyona dağıtılmış olmasıdır. Bu durumda merkezi modelin aksine değişen roller ve departmanlardan ziyade, sabit bir pozisyon ve pek değişmeyen rolleri görüyoruz. Görev dağılımında UX takım lideri ise departman lideri ya da farklı bir çalışan yer alıyor.
Avantajları-Dezavantajları
Matris (Hybrid) UX Takım Modeli
Matris Takım Modeli, Merkezi ve Dağıtılmış UX takım yapılarının bir araya gelmiş halidir. Merkezi şekilde yapılandırılmış takımlarda gördüğümüz yönetici rolü, hem de dağıtılmış takımlardaki departman yöneticisi rolü sahnede beraber yer alır. Agile metodolojisinin takip edildiği yapılarda bu hibrit model karşımıza çıkıyor. Asıl amaç, diğer iki takım modelinin avantajlarını bir araya getirmek olsa da elbette bu modelin de dezavantajları mevcut. Bu modelle birlikte çalışan bir UX tasarımcısının gününe daha yakından baktığımızda, içinde yer aldığı takımın liderine raporlamar yaptığını görüyoruz. Bu lider daha çok ürün yöneticisi ya da Scrum Master olabilir. Ancak UX takım lideri birkaç adım daha geride durup, daha geniş bir bakış açısıyla projeleri ve işleri değerlendirir.
Avantaj-dezavantaj
Bu Modeller Hangi Organizasyonlarda Karşımıza Çıkar?
Merkezi model genellikle geniş ölçekli şirketlerde yer aldığı gibi, tasarım üzerine yoğunlaşmış ajanslarda yer alıyor diyebiliriz. Öte yandan Dağıtılmış UX Takım Modeli de, daha çok in-house tasarımcılarla çalışmak isteyen girişimlerde de tercih ediliyor. Matris modeli ise büyük ve karmaşık organizasyonlarda, hem fonksiyonel hem de proje bazlı yönetim yapılarını birleştirir ve genellikle teknoloji, büyük üretim ve hizmet sektörlerinde kullanılır. Ancak bu durumdan kesin bir kural gibi bahsetmek yanlış olur. Şirketin hedefleri ve ürün yapısı gereği farklı modellere adaptasyon sağlanabildiği gibi, bir süre sonra yeni bir modele geçmek dahi söz konusu olabilir.
Kim, Hangi UX Takım Modelini Neden Kullanıyor?
Insider ve Matris Takım Yapısı-Head of Product Design
Insider ekibinden Mehmet Emin Ciddi, Matris modelini kullandıklarını raporlarken, en iyi sonuçlar için ekibi nasıl yapılandırdıklarını bizlere anlattı:
Insider, 15-16 ürünle çalışıyor ve her ürün için ayrı takımlar oluşturuyor. Bu takımlara baktığımızda ise squad'lara ayrılmış olduğunu görüyoruz. Mehmet Emin Ciddi'nin ifadesiyle de, her bir squad'a, bir nevi startup gibi davranılıyor. Ayrıca her takımda ürün tasarımcıları, QA uzmanları ve yazılım geliştiriciler kendine yer bulmuş durumda. Hal böyle olunca tasarımcılar, Agile metodolojisi kapsamında tüm Scrum ritüellerini yazılım geliştiriciler ve QA’larla birlikte deneyimliyor. Bu yöntem sayesinde tasarımcıların ve yazılım geliştiricilerin birbirlerinin iş süreçlerinden haberdar olmaları ve işbirliğini daha da güçlü kılmaları hedefleniyor.
Takımlara daha yakından baktığımızda, her birinin başında bir Lead Product Designer görüyoruz. Bu liderlerin ana amacı takımlardaki aksaklıkları yönetmek, tasarımcıların kariyerlerini desteklemek ve mutluluklarını sağlamaktır.
Ayrıca tasarımcıların Agile süreçlerine etkin bir şekilde katılabilmeleri için sağlam bir tasarım sistemine de ihtiyaç var. Insider'ın tasarım sistemi ise, UI tasarımlarını hızlıca oluşturmak ve bu süreçleri Agile ritüelleriyle uyumlu şekilde yürütmek noktasında epey kolaylık sağlıyor. Nihayetinde Insider'ın matris takım yapısı aracılığıyla tasarımcılar Agile içinde etkili bir şekilde yer alıyor.
Akbank ve Merkezi Sistem
Akbank da merkezi ekip yapısıyla çalışanlardan. Akbank tasarım ekibi UI/UX Design lideri Burcu Akpunar Tayiz, merkezi sistemi kendi ekiplerine nasıl eklemlediğini şöyle raporluyor:
Akbank, merkezi ekip yapısını tercih ediyor. Bu tercihin birkaç nedeni var. Öncelikle, banka organizasyonunda ana fonksiyonlar zaten merkezi yapıda çalışıyor. Bu yapıda, kolektif projeler olsa da teknoloji, tasarım, satış ve pazarlama gibi alanlar kendi iç ekip yapılarıyla çalışıyor. Tasarım ofisi, müşteri deneyimi servis tasarımı bölümünde bir müdürlük olarak yer alıyor ve UX, UI, Research ve Writing fonksiyonlarıyla projelere destek veriyor. Yani Akbank tasarım ekibinde tüm takım oyuncuları birlikte çalışıp benzer hedeflere koşarken, merkezi takım yapısının avantajlarından da faydalanıyor.
İkinci olarak, bu model tasarımların tutarlılığını korumayı ve ekip içi beslenmeyi destekliyor. Ekibin içerisinde Lead, Senior, Mid ve Junior konumlarında takım oyuncuları bulunuyor. Bu sayede, tasarım sistemini bütünsel olarak takip etmek ve holistik tasarımlar yapmak önemli hale geliyor. Örneğin, hem şube bankacılığı hem de kurumsal uygulamalarda aynı tasarım sistemindeki komponentler kullanılıyor, bu da benzer deneyimler yaratılmasını sağlıyor. Bu yüzden merkezi ekip yapısı avantajlıdır.
Üçüncü olarak, merkezi bir ekip yapısı kaynak yönetimini optimize eder. Projelerin önceliklendirilmesi, bankanın önceliklerine ve ekip kaynaklarına göre yapılıyor. Bir UX tasarımcısı genellikle aynı anda 3-4 projeyi ilerletebiliyor, bu yüzden kaynak yönetimi açısından merkezi yapı avantaj sağlıyor.
Son olarak, merkezi ekip yapısının bir diğer avantajı, ekip üyelerinin birbirinin işlerinden haberdar olmasıdır. Bu yapı, A tasarımcısının yarın B projesine geçmesini ve projelerin dinamik bir şekilde yönetilmesini sağlıyor.
%20UX%20Ekibi.webp)
Yapay Zeka Özetle UX Takım Yapılarını Anlatıyor
Üç farklı UX takım yapısı mevcuttur: merkezi, merkezi olmayan ve matris yapıları, her birinin kendine özgü avantajları ve zorlukları vardır. Merkezi takımlar yüksek düzeyde denetim ve çeşitli beceriler sunar ancak ürün ekiplerinde görünürlük eksikliği yaşanabilir. Merkezi olmayan takımlar güven ve entegrasyonu teşvik eder ancak sayıca az olabilir ve odaklanmada zorluk yaşayabilir. Matris modeli her iki yapıdan unsurlar birleştirir, çift raporlama sağlar ancak kafa karışıklığına neden olabilir. Organizasyonlar, hangi modelin seçileceğini belirlerken belirli bağlamlarını, takım büyüklüğünü ve iş yükü gereksinimlerini değerlendirmelidir, çünkü tek bir yapı üstün değildir. Etkili UX takım yapıları, organizasyonel değişiklikler ve ürün geliştirme ihtiyaçları ile birlikte evrilmelidir.
%201.jpg)
