Br ürünün kullanıcı karşısına çıkması için gereken zaman dilimi, bazılarında 4-5 ay, bazılarınca 6-12 ay arasında değişiyor. Epey kısa sürede ideal bir ürünün pazarla buluşması mümkün olmasa da, hızlı davranıp pazardaki tepkiye göre güncellemelerle ürünler zirveyi hedefleyebilir. Peki rakiplerden daha hızlı olmak için ürün geliştirme sürecinde gerekenler nelerdir? Bir sonraki içerikte tasarım ile geliştirme süreçlerinin nasıl hızlanacağına dair konuşacağız. Değineceğimiz bir konu da tasarım sistemleri ile süreçlerin nasıl daha verimli ve hızlı hale dönüşeceği. Peki bu hangi şartlar altında, ne kadar mümkün? Bu içerikte tasarım sistemlerine; tasarım sistemleri ve ürün geliştirme süreçleri arasındaki ilişkiye daha geniş bir perspektiften bakıyoruz.
İçindekiler
- Tasarım Sistemleri (Design Systems) Nedir?
- Tasarım Sistemleri ve Geliştirme Süreçleri Arasındaki İlişki
- Hız Katmanları Arasında Design Systems ve Product Development
- Tasarım Sistemleri ile Geliştirme Süreçlerinin Hızlanmasının Şartları & Limitleri
- Yavaş Tasarım Sistemleri ile Hızlı Geliştirme Birbirini Nasıl Dengeler?
- Yapay Zeka Anlatıyor: Tasarım Sistemleri ve Geliştirme Süreçleri Arasındaki Hız Farkı Yönetimi
Tasarım Sistemleri (Design Systems) Nedir?
Tasarım Sistemleri, tutarlı bir deneyim ve tasarım dili yaratmak için yeniden kullanılabilir bileşenler bütünüdür. Bunun için tasarım kütüphaneleri, UI Kits ve stil yönergelerinden oluşan bu belgeler tasarlanır, hazırlanır, sunulur ve ürün ekibince kulanılır.
Tasarım Sistemleri ve Geliştirme Süreçleri Arasındaki İlişki
Geliştirme süreçlerini daha seri yürütmek için tasarım sistemlerinin sağladığı temel özellikler;
- Yeniden kullanılır bileşenler
- Tasarım dilini her aşamada yansıtması
- Ürün ekibinin kullanımına açık olması
- Her bileşen için hazır kod parçalarına sahip olması
Şeklinde basitçe sıralanabilir. İdeal senaryoda yeni bir özellik için LP tasarlanırken, yeniden bir tasarım dili yaratma, kullanıcı deneyimini aksatmayacak bileşenler seçme ve her bir element için yeniden kodlama gibi pek çok iş aradan çekiliyor ve hazır materyallerle ürün kolayca canlıya hazırlanıyor. Ancak bu esnada, tüm sürecin yalnızca belli bir noktasını görüyoruz. Yeni sayfa hazırlandığı sırada, tasarım sistemlerinde neler oluyor? Daha doğru soru, tasarım sistemleri sürece nasıl bu kadar hızlı ve hazır şekilde dahil oldu?
Hız Katmanları Arasında Design Systems ve Product Development
Bir yıldızın yörüngesinde yer alan gezegeni düşünün. Belli bir hızda, etrafında olduğu yıldızın yörüngesinde, aynı yere döndüğü harekette ilerliyor. Şimdi bir yıldız sistemi düşünün. Bir yıldızın etrafında birden fazla gezegen, birden fazla yörüngede dairesel hareketler çiziyor. Ancak, bu gezegenlerin hizalandığını ve bu şekilde güneşin etrafında dairesel hareketler çizdiğini düşünün. Her bir gezegenin hizalı şekilde bu hareketi yapması için, hızlarının da farklı olması lazım. En içteki gezegen, dıştakine göre daha yavaş olmalı ki hepsi birlikte hizalı şekilde yörüngelerinde hareket edebilsin ve bir önceki konumlarına aynı sürede varabilsin.
Şimdi bu hız katmanlarını sosyal bir sistemde inceleyelim. Dışarıdan içeriye doğru katmanlar şu şekilde, hızlıdan yavaşa doğru sıralanıyor:
- Moda
- Ticaret
- Altyapı
- Yönetim
- Kültür
- Doğa
Örneğin, trendler kendilerini bazen yıllık, bazen aylık, bazen haftalık hatta günlük olarak da yeniliyorken, kültürün değişimi yüzyıllar alıyor. Doğadaki değişimler ise milyonda bir kere belki… Şimdi bunu aklımızda tutalım ve bir ürün dünyasına bakalım:
- Ürün
- Ürün Araştırması
- Görsel Marka
- Tasarım Sistemleri
Gördüğünüz gibi tasarım sistemleri ürün süreçlerinin en iç katmanında yer alır ve diğer süreçlere nazaran en yavaş hareket halinde olan elementtir.

Tasarım Sistemleri ile Geliştirme Süreçlerinin Hızlanmasının Şartları & Limitleri
Bir ürün belki 4, belki 5 ayda pazara hazır hale gelirken her şeyiyle bir tasarım sistemi yaratmak ortala 3-6 ay arası sürüyor diyebiliriz. Hele de kullanıcı tabanı genişledikçe, bu sistemlerin yeniden ölçeklendirilmesi projesi de gündeme geliyor. Peki bir tasarım sistemini yaratmak en az bu kadar ay alırken, hızlı şekilde ürün geliştirmek pek mümkün değil. Özellikle işe yeni koyulan start-up’lar için 3 aylık bir tasarım sistemi yaratma süreci artı 6 aylık ürün geliştirme derken, takvimin ötelendiği bir senaryoyla karşılaşıyoruz.
Tasarım Sistemleri Neden Bu Kadar Yavaş Gelişiyor?
Kalite aceleye gelmez. Ancak Scrum tasarımlar ve Sprintlerin tüm amacı mükemmel resmini stratejiden silip, daha iyisine ulaşma eforunu tekrar etmekken, burada bir çelişkiye düşmüyor muyuz? Neden bir yandan prototiplerle, MVP’lerle çalışıyorken, konu tasarım sistemleri olunca mükemmeli arar olduk?
Tasarım Sistemleri Ağır İlerlemelidir. Çünkü;
- Kapsamlı Bileşenlerin Oluşturulması: Tasarım sistemlerindeki her bir bileşen pek çok farklı cihaz ve ekran için oluşturulur/düzenlenir. Burada bir bileşenin eksik kalması, yüzlerce ekranı etkileyebileceği için, şimdi halledilmeyen sorun ileride çığ etkisi yaratacaktır.
- Kapsamlı Belgeleme: Tasarım sistemleri, hem tasarımcılar hem de geliştiriciler için net talimatlar ve kılavuzlar sunmalı. Ayrıca bu bileşenlerin nasıl kullanılacağına dair detaylı açıklamalar, örnekler ve kod parçacıkları gerekli yönergelerle belgeleme ki, geliştirme süreçlerinde aksaklık yaşanmasın.
- Uyumluluk ve Tutarlılık: Farklı platformlar (web, mobil, masaüstü) ve cihazlarla uyumlu bir tasarım sistemi oluşturmak zaman gerektirir. Her platform için optimize edilmiş tasarımlar yaratmak ve tutarlı bir deneyim sağlamak için fazlaca test uygulamak gerekiyor.
- Erişilebilirlik Standartları: Bir tasarım sistemi, erişilebilirlik standartlarını karşılamadan onay almaz. Bu standartlar da, renk kontrastından, ekran okuyuculara uygunluğa kadar birçok teknik detayı içerirken, kullanıcı deneyiminde sürtünmelere yol açabilecek hatalardan arındırılmalı.
- Tasarımın Tekrar Kullanılabilirliği: Farklı projelerde, farklı ekranlarda kullanılabilecek bileşenler aynı zamanda trendlere erkenden teslim olmamalı ve kullanıcı tabanı genişledikçe tasarım sistemi ölçeklendirilebilir nitelikte olmalıdır.
Tasarım Sistemlerinin Yüksek Kaliteli Olması Zorunludur. Çünkü;
- Marka Tutarlılığı: Ürüne yeni özellikler geldikçe, farklı sayfalarda tutarlı bir tasarım dili sergilemek için ömrü uzun tasarım elementleri yaratmak aceleye gelmemelidir. Çünkü bu bileşenleri revize etmek ve yeniden yaratmak tasarım dilinin zedelenmesine yol açacaktır.
- Geliştirici ve Tasarımcı İş Birliği: İyi belgelenmiş, tutarlı bir sistem, projelerin hızla ilerlemesine yardımcı olur ve hataları azaltır. Bir kod parçasında yaşanacak hata, tüm ürün deneyimini yokuş aşağı sürebilir.
- Kullanıcı-Ürün İlişkisini Güçlendirir: Kaliteli tasarım sistemleri zamana, inovasyonlara ve büyümeye karşın dirençli oldukça, kullanıcılar için alışagelmiş bir tasarım ve etkileşim sunar. Kullanıcının ürüne dair bir kas hafızası geliştirmesi ve alışkanlık kazanması ise marka-kullanıcı ilişkisini güçlendirir.
Tasarım Sistemleri Olması Gerektiğinden Daha Hızlı Geliştirilirse
Yavaş Tasarım Sistemleri ile Hızlı Geliştirme Birbirini Nasıl Dengeler?
Asıl sorumuz, yavaş ilerleyen tasarım sistemleri, hızlı giden geliştirme süreçlerini nasıl yakalar. Bunun elbette ne kolay, ne de tek bir yanıtı var. Ancak bazı öneriler şu şekilde geliyor:
Ürün Ekipleri Kendi Çözümlerini Üretmeli
Ürün ekipleri, tasarım sisteminin eksik kaldığı yerlerde beklemek yerine kendi UI çözümlerini üretmeye hazır olmalıdır. Bu çözümler, "recipe" olarak adlandırılan, tasarım sistemi bileşenlerinden oluşan kalıplardır. Bu UI pattern'ları ürün ekiplerine özgüdür ve genellikle kendi Figma kütüphaneleri, kod depoları ve stil rehberleri ile destekleniyor. Örneğin Google ürünleri, kendi alanlarına uygun çözümler üretip bunları yönetiyor.
Ürün Ekibinden Tasarım Sistemlerine Destek
Ürün ekipleri, ürettikleri çözümleri tasarım sistemi ekibiyle paylaşabilir, gelecekte sistem bileşeni olarak eklenebilecek tasarımların ön hazırlığına yardımcı olabilir. Bu şekilde tasarım sistemlerinin gelişimi minimal de olsa hızlanabilir.
“Recipe” ve Teknik Borç Yönetimi
Bu yaklaşım kısa vadede tasarım ve teknik borç yaratabilir, ancak pazara hızlı şekilde çıkma uğruna bu borçların altına girmek en doğrusu olabilir. Böylece bir yanda ürün ekipleri yenilik yapar, diğer yanda tasarım sistemi kanıtlanmış çözümleri standartlaştırıyor.
Yapay Zeka Anlatıyor: Tasarım Sistemleri ve Geliştirme Süreçleri Arasındaki Hız Farkı Yönetimi
Tasarım sistemlerinin daha hızlı hareket etmesi gerektiği düşünülebilir, ancak aslında yavaş hareket etmeleri önemlidir. Bu, bir hata değil, gerekliliktir. Tasarım sistemleri hızdan çok kaliteyi önceliklendirir, çünkü tüm ürün portföyü için kritik altyapı işlevi görür. Aceleye getirilen çözümler tasarım ve teknik borç yaratır, bu da uzun vadede pahalıya mal olur. Ürün ekipleri bazen hızlı çözümler üretebilirken, tasarım sistemleri sabit ve güvenilir kalmalıdır. Tasarım sistemleri ve ürün geliştirme arasındaki bu hız farkı bilinçli bir yaklaşımdır ve uzun vadeli başarı için gereklidir.