İçindekiler
- Bilgi Mimarisi Nedir?
- Bilgi Mimarisinin Temel Amacı Nedir?
- UX Bilgi Mimarisi Nedir?
- UX Bilgi Mimarisini Oluşturmaya Nereden Başlamak Lazım?
- Bilgi Mimarisinde Kullanılan Teknikler ve Sağladığı Çözümler
- Geleceğin Bilgi Mimarları İçin Özetle Bilgi Mimarisi
- Bonus: Yapay Zeka Bilgi Mimarisi Konusunda Ne Diyor?
Bilgi Mimarisi Nedir?
Bilgi mimarisi (information architecture), bir ürüne dair bilgi ve içeriğin daha iyi bir kullanıcı deneyimi sunma amacıyla düzenlenmesi, etiketlenmesi ve yapılandırılması sürecidir. Bir evi düşünün, temelinden çatıya, nasıl tuğla tuğla işlendiğini gözünüzün önünde canlandırın. Demirleriyle, kolon ve kirişleriyle ayakta tutan bu yapının bir mimarı var. Ve bu mimar evi dizayn ne kadar iyi bir iş çıkarırsa, içindeki yaşam o kadar kaliteli olur. Online evrende yer alan siteler başta olmak üzere diğer pek çok bilgi aracısı da aslında birer yapı. Her bir yapı, farklı bir amaca hizmet ediyor, farklı kitlelere ev sahipliği yapıyor. İşte bu dijital yapılar ne kadar iyi tasarlanırsa, mimarisine ne kadar yatırım yapılırsa sunduğu deneyim de o kadar keyifli oluyor.
Bilgi Mimarisinin Temel Amacı Nedir?
Bilgi mimarisinin temeline baktığımızda yine kullanıcıyı görüyoruz. Her ne kadar kullanıcı deneyimi kelimesi sık sık kullanılsa da, bazen yeterli önemi atfetmede eksik kalıyor. Şöyle düşünün, tasarladığınız arayüzün amacı ne? Bu arayüzün başarı kriterleri neler? Bunları bir iki soru daha ileri taşıdığımızda kullanıcı ve kullanıcının amacına en hızlı ve kolay şekilde ulaşmasına varıyor.
Peki ya Arama Motorları?
Bilgiyi inşa ederken arama motorları bizim için bir kaygı olmalı mı? Eğer kullanıcının halinden memnun bir serüven geçirmesi için gerekli eylemleri aldıysanız, bilgi mimarisi de SEO konusunda başarılı olacaktır; ana kaygınız her zaman, her yerde kullanıcı olsun; kafi!
UX Bilgi Mimarisi Nedir?
Bilgi mimarisi kavramını biraz daha net olarak anladığımızı düşünüyorum. Elbette kullanıcıya daha iyi bir deneyim sağlamak temel amaç olsa da, bunu mümkün kılabilmek için elzem olan belli tekniklerle birlikte doğru bakış açısını edinmek de lazım. Nasıl bir en inşa ederken mimarlara, mühendislere güveniyorsak, sanal yapılarda da UX/UI tasarımcılarına, deneyimlerine ve tekniklerine güvenmemiz lazım. UX bilgi mimarisi de, hedeflediğimiz kullanıcı deneyimi için doğru bir yapı iskeletini, içeriğe ve kullanıcıya en optimum faydayı sağlayacak şekilde inşa etmektir diye özetleyebiliriz.
UX Bilgi Mimarisini Oluşturmaya Nereden Başlamak Lazım?
İşe Kullanıcıyı Tanıyarak Başlayın!
- Bu yapıyı kim için tasarlıyorsunuz?
- Ağırlıklı olarak hangi yaş grubunun kullanımına sunacaksınız?
- Peki bu yapıyı ziyaret edecek olan bireylerin davranışları ve alışkanlıkları
Bu üç sorunun yanıtı, oluşturmak istediğiniz yapının en önemli bölümünü, temelini oluşturacaktır. Kullanıcıyı tanımanın neden bu denli önemli olduğunu uzun uzun anlatmak yerine örneklemek daha faydalı olacaktır.
Bir Örnekle Kullanıcıyı Tanımanın Önemi
Misal, Japonya’da web siteleri, hiç alışkın olmadığımız kadar karmaşık ve yorucu arayüzlere sahip. Her yerde uzun uzun açıklamalar, çok farklı renkler ve çok fazla seçeneğe boğulmuş sayfalar aslında Japonya’nın normali. Bunca zaman UX bilgi mimarisinin asıl amacının kolay kullanım sağlamak olduğunu söylemiştik. Peki bu kuralların Japonya’da neden hükmü yok? Çünkü kültüre, bireylerin alışkanlık ve niyetlerine baktığımızda onlar için kolaylık tanımı bize göre epey farklı. Japonya’da yaşayanlar için mümkün olduğunca her detaya erişmek daha önemli ve daha hayat kolaylaştırıcı. Bu yüzden kullanıcıya en iyi deneyimi sağlayan kullanıcı arayüzleri de en fazla detayı sağlayanlar oluyor. Şayet bir gün Japonya’da UI/UX tasarımcısı olursanız, kendi kültürünüzden gelen kolaylık ve iyi deneyim kavramlarını ön koşul olarak kabul etmemenizi tavsiye ederiz.
Ürünü Tanımadan İçerik Envanteri Çıkarmayın!
Bilgi mimarisi konusunda neler yapmanız gerektiğini araştırırken, içerik envanteri çıkarma gerekliliği karşınıza ilk çıkacaklardan. Ürünü sayfa sayfa çıkarmanız, ana kategorileri alt kategorilere ayırmanız gerektiğini siz de biliyorsunuz. Ancak bu pratik, ezbere söylendiği kadar basit değil. Ana kategoriler neye göre belirlenecek, hangi kriter doğrultusunda alt kriterlere ayrılacak? Buna karar vermek için ürünü ve onu rakiplerinden ayıran özelliklerini tanımanız lazım. Ayrıca, bu siteye gelecek olan kullanıcıların amaçları ve kaygılarını da iyiden iyiye anlamanız gerekiyor ki, kullanıcı için sunduğu deneyim de iyileşsin. Kısacası, içerik envanteri çıkarmadan önce ürünü ve kullanıcının üründen beklentisini en iyi şekilde tanımanızı tavsiye ediyoruz.
Bir Örnekle İçerik Envanteri
Tabi ki, içerik envanteri dediğimiz noktada Amazon herkes için örnek teşkil ediyor. Ürünlerin kategorilere ayrılması, filtrelerle çok daha detaylı bir arama deneyimi ve nihayetinde aradığımızı kolayca bulduğumuz bu site, geleceğin bilgi mimarlarının başucu sitesi olmalı.
Buyer Journey (Kullanıcı Yolculuğu) Haritası Tüm Düzlükleri ve Engebeleriyle Çıkarın
Kullanıcı yolculuğunu haritalandırmak, UX/UI tasarımcılarının yapılacaklar listesinde epey kritik bir yere sahip. Çünkü bu esnada, odağında olan kullanıcı ihtiyaçları ve ürün özelliklerini bir araya en başarılı şekilde getirmeyi amaçlar.
- Kullanıcının bu ürünle çözmek istediği sorun, erişmek istediği hedef nedir?
- Kullanıcılar temasa geçtiği andan itibaren bu ürünü nasıl kullanılır?
- Kullanıcı bu ürünü kullanırken karşılaşacağı kolaylık ve zorluklar nelerdir?
Bu soruları derinlemesine analiz eden Bilgi Mimarisi tasarımcıları, gerek sorunlara acil çözüm bularak, gerekse yaratıcı dizaynlarla kullanıcının deneyimini daha da iyileştirerek sanal yapının planını olgunlaştırır.
Bir Örnekle Buyer Journey
Örneğin, online bankacılık uygulamalarını ele alalım. Bu uygulamayı en sık kullanma amacımız, para transferleri yapmak ve fatura ödemektir. Bu tarz bir uygulamayı tasarlayan kişi, saydığımız işlemleri kullanıcı yolculuğu haritasının merkezine yerleştirmelidir. Bunun için en uygun yer, uygulamanın ana sayfası olabilir. Bu sayede uygulamayı kullanan bireyler, vakit kaybetmeden gerekli ödeme ve transfer işlemlerini gerçekleştirecektir. Küçük bir detay gibi görünse de belki her işlemde, üç katı zaman kazanımından bile bahsedebiliriz.
Bilgi Mimarisinde Kullanılan Teknikler ve Sağladığı Çözümler
Geleceğin Bilgi Mimarları İçin Özetle Bilgi Mimarisi
Bu içerikte sanalın mimarları olup, kullanıcıya en optimum deneyimi sunmak isteyenler için bilgi mimarisi konusunu ele aldık. Bilgi mimarisi ürün ve kullanıcıyı en doğru şekilde buluşturmayı amaçlayan sanal bir yapı olmasıyla birlikte sürekli yeni metotları ve yaklaşımı da çağıran gerekliliktir. Bu içerikte bilgi mimarisi konusuna açıklık getirdikten sonra en popüler tekniklerden ve dikkat etmeniz gereken noktalardan da bahsettik. Ancak UX/UI dünyasında keşfedilecek çok daha fazlası var. Blog sayfamızı ziyaret ederek en temelden en trend UX metotları, uygulamaları ve haberlerini takip edebilirsiniz! Bizleri okuduğunuz için teşekkürler!
Bonus: Yapay Zeka Bilgi Mimarisi Hakkında Ne Diyor?
Bilgi mimarisi (IA), bilgiyi kullanışlılık ve kullanıcı deneyimini artıracak şekilde organize etme ve yapılandırma pratiğidir. Web siteleri, uygulamalar ve diğer dijital platformlardaki içeriğin sınıflandırılması, etiketlenmesi ve navigasyonu ile ilgilenir. IA'nın ana hedefi, kullanıcıların bilgiyi etkili bir şekilde ve sezgisel bir şekilde bulmalarına yardımcı olmaktır.
Bilgi mimarisinin temel bileşenleri arasında sınıflandırma, içeriğin düzenlenmesini; site haritaları, bilgi yapısı ve hiyerarşisini temsil eder; ve kullanıcıları içerikte rehberlik eden navigasyon sistemleri bulunmaktadır. Etkili IA, kullanıcı ihtiyaçlarını, davranışlarını ve zihinsel modellerini dikkate alarak, bilginin erişilebilir ve mantıklı bir şekilde sunulmasını sağlar.
IA, web tasarımı, kullanıcı deneyimi (UX) tasarımı ve içerik yönetimi gibi çeşitli alanlarda önemlidir. Yapıları ve düzenleri iyileştirmek için genellikle kart sıralama ve kullanıcı testleri gibi metodolojiler kullanılır. Dijital ortamların giderek daha karmaşık hale gelmesiyle, güçlü bir bilgi mimarisi, kullanıcıların ihtiyaç duydukları bilgilere kolayca erişmesini sağlamak için kritik hale gelir ve nihayetinde daha iyi etkileşim ve memnuniyetle sonuçlanır. Genel olarak, IA, düzenlenmiş içeriğin üzerinden kesintisiz bir yolculuğu kolaylaştırarak başarılı bir dijital arayüzün bel kemiğini oluşturur.
